Het geslacht

Boland

 

in de Achterhoek

en de

Duitse grensstreek

 

Homepage

 

Bronnen
De naam Boland en een paar varianten
Omvang en verspreiding
Familielijnen
Tijd van R.Kopland

 

Voorwoord.

Een ieder is op een gegeven moment wel eens bezig met de vraag: wie zijn mijn voorouders, wat deden ze en waar woonden ze? Zo ook in mijn geval en je gaat te rade bij je ouders, familie en bekenden. Op deze manier kun je twee of drie generaties voorouders op papier zetten. Dit heb je dan jarenlang in een map op de plank staan en raakt dan ook weer in de vergetelheid.

Naarmate je ouder wordt neemt de historische interesse weer toe en je gaat weer aan de slag. Dat je niet de enige bent met onderzoek naar het verleden, merk je als je meerdere keren het archief bezoekt, menig ander tref je daar die ook op zoek is naar zijn of haar voorouders en hun geschiedenis.

Het is aan te raden om vooraf vast te stellen wat je wilt onderzoeken. Dit om te weten waar je naar moet zoeken en wat je moet noteren. Deze fase kan zeer veel tijd en reizen in beslag nemen. In mijn geval wilde ik weten wie mijn voorouders zijn. Maar om twee redenen heb ik mijn onderzoek bijgesteld. Ten eerste: het onderzoek in de rechte lijn was snel gedaan of loopt vast omdat er gewoon niets te vinden is. Ten tweede: als je met mensen hierover praat, stelt men regelmatig de vraag of deze of gene met dezelfde naam ook familie is. En dat weet je dan meestal niet. Zodat nu mijn onderzoek is gericht op alle Bolanden in de Achterhoek en de Duitse grensstreek. Ik pretendeer niet volledig te zijn en hier en daar is er sprake van een eigen interpretatie.

 

Dank zij de "lage drempel" die er tegenwoordig is om een bezoek aan het archief te brengen en de bereidheid van de archivarissen om je wegwijs te maken in je zoektocht naar het verleden, maakt dit speurwerk tot een plezierige bezigheid en leidt soms tot verrassende ontdekkingen. Ook moet je in de gelegenheid zijn om overdag dit soort bezoeken te kunnen doen. Een nieuwe bron van informatie is het internet waarmee je gemakkelijk en snel zonder het huis te verlaten van het ene in het andere "archief" kunt surfen. Maar het is een bijzondere ervaring om in de originele documenten te zien hoe een voorouder bibberend een handtekening schreef onder een akte. Er ontstaat een soort betrokkenheid met het wel en wee van onze voorouders. De tijd is nabij dat men niet meer de originele documenten kan inzien omdat alles wordt overgetypt en/of op microfilm gezet.

Verkregen informatie moet men goed noteren en opbergen zodat men het altijd nog eens kan raadplegen, want veel stukjes vallen niet meteen op hun plaats maar soms veel later.

 

Verder is het gebruik van een computer aan te raden. Er bestaan enkele goede programma's om al deze informatie in te voeren en te bewerken. Maar het mooiste is het om het resultaat van al je onderzoek op papier te zetten in de vorm van lijsten, kwartierstaten enz. Sinds ik dit onderzoek op internet heb geplaatst krijg ik steeds vaker leuke en interessante reacties en aanvullingen op mijn onderzoek. Hierbij roep ik een ieder op om te reageren  via mijn e-mail-adres (zie onderaan).

Dat is hetgeen ik met deze uitgave wil bereiken. Ik hoop dat u er veel bekends in vindt maar ook het nodige nieuws aantreft.

 

M.W. Boland

Sept. '2000

herzien '2007 

 

Bronnen.

De bezoeken aan de archieven van Dinxperlo en alle omliggende plaatsen heeft een schat aan informatie opgeleverd. Je ziet de geboorteaktes, trouwaktes en overlijdensaktes. De hoge kindersterfte in bepaalde gezinnen, veel kraamvrouwen die overlijden. Hertrouwen was een maatschappelijke noodzaak. Daarnaast zijn de bevolkingsregisters erg waardevol om na te gaan wat men deed en waar men heeft gewoond, vanwaar men kwam of waarheen men vertrok. Voor 1811 is men aangewezen op de boeken van de kerk die meestal in dezelfde archieven zijn ondergebracht.

De meest recente gegevens haal ik uit advertenties in dag- en streekbladen, telefoongidsen e.d. De archieven gaan met hun gegevens meestal niet verder voor geboortes ±1900, voor huwelijken ±1925 en overlijden ±1950.

Ook heb ik gebruik gemaakt van bijdragen uit familie stukken, ik noem hier het boekwerkje "Een der families Boland in Dinxper", welke ook in het gemeente archief van Dinxperlo aanwezig is, thans ondergebracht in het archief van Aalten. (Aalten en Dinxperlo zijn m.i.v. 2005 gefuseerd).

Met internet heb ik over de Achterhoekse grenzen kunnen kijken en met e-mail contact gemaakt naar o.a. Amerika waar velen hun heil zochten en vanwaar er nu veel belangstelling is naar hun afkomst.

Persoonlijke kontakten tijdens het archiefbezoek hebben geleid tot een grote hoeveelheid gegevens van met name uit de Duitse grensstreek, waar de archieven veel minder toegankelijk zijn dan in Nederland.

Door er zo mee bezig te zijn ontstaat een historisch besef en je gaat je eigen woon- en leefomgeving met heel andere ogen bekijken. Plekken en woningen zijn dan tastbare documenten die je persoonlijk aan veel dingen doen herinneren.

 

De naam Boland en de mogelijke herkomst.

Over de betekenis van de naam Boland en het ontstaan ervan is volgens mij niets met zekerheid bekend. Hij behoort niet tot de oudste familienamen van Dinxperlo, pas tegen 1600 komt de naam voor in Dinxperlo. De herkomst moet waarschijnlijk gezocht worden over de grens, in en om Bocholt is het nog steeds een veel voorkomende naam. De verschillende schrijfwijze ervan heeft alles te maken dat men vroeger meestal niet kon lezen of schrijven. Degene die de akte opmaakte bepaalde zelf hoe het werd gespeld, men schreef het op zoals het op dat moment werd uitgesproken. Enkele varianten die ik tegenkwam zijn: Bolant(s), Booland(s), Boeland. Bohland is in Duitsland een veel voorkomende variant. Met de naam Bolland heb ik geen relatie kunnen vinden, dit is een andere familie die men meer in het westen van het land aantreft. De naam Bo-land bestaat uit twee delen, waarvan het tweede deel "land" heel internationaal is en dit de reden kan zijn dat deze naam ook buiten Nederland veel voorkomt. Het internationale karakter van de naam Boland wordt ook nog eens onderstreept door het vele voorkomen ervan in plaats- en streeknamen in Noord- en West Europa en zelfs buiten Europa.

Heeft de naam dan toch te maken met "land" of "grond" gebruikt voor bepaalde doeleinden? Staat het oud Nederlandse woord voor bouwland "boulant" niet heel dicht bij "boelant" en daaruit Bolant? Een andere verklaring die ik heb gehoord is dat de naam 'boelant' een aanduiding is voor zurige grond. Onvruchtbaar door de hoge zuurgraad. Ook "vaste grond" wordt als betekenis vermeld. Het Noors-Zweedse woordje "bo" betekent zoveel als: gevestigd-huizen-resideren-wonen, anders gezegd een "vaste plaats hebben". Boland, een plaats om te wonen? In het Afrikaans betekent Boland het "hoge land". Wie het weet mag het zeggen.

 

De naam Boland is een veel voorkomende naam in Ierland, liggen daar onze wortels? De naam Boland stamt van de Keltische naam Ó Beolláin af. Er zijn twee Ó Beolláin-takken bekend. De ene vindt zijn oorsprong in de County Clare, aan de oever van Lough Derg in Ierland. De andere Ó Beolláin-tak voert terug naar Doonalton in de County Sligo.

Zie:  Boland in Ierland en op genealogisch Boland forum http://genforum.genealogy.com/boland/

 

Een mogelijke andere theorie:

In de tijd van Cromwell, aan het einde van de zestiende eeuw, vond de slag om Naseby bij de Schotse grens plaats. Er vochten veel Ierse soldaten mee. Veel van hun families waren mee overgekomen zoals te doen gebruikelijk was in die tijd. Cromwell won de slag en de soldaten en hun families moesten rennen voor hun leven. Velen werden vermoord. De soldaten die het overleefden, vluchtten veel naar het vaste land van Europa, vaak zonder hun familie. Ze werden de "Wild Geese" (wilde ganzen) genoemd. Misschien kwam er één rechtstreeks naar Nederland. Of via België: rondom Luik woont een concentratie Bolanden. En vanuit Luik is de stap naar Nederland niet zo groot meer. (Met dank aan Mary de Gruttola voor dit Naseby-verhaal.)

 

Mijn indruk is dat de naam Boland vanuit de streek Wallonië en Luxemburg via Duitsland naar Nederland is gekomen. Hier heb ik vermeldingen van de naam gezien meerdere eeuwen voordat de naam rond 1600 in Nederland wordt aangetroffen.

Zie o.a. de website over Huize Sponheim:  Huize Sponheim

Toponiemen:
Bøland in Noorwegen, Kyrkbolandet en Åboland in Zweden. Au Boland bij Brussel in België. Bolanderhof en Kirchheimbolanden in Duitsland en Bolandoz in Frankrijk. In Zuid Afrika heet een streek nabij Kaapstad: Boland.
Zo is Bo(l)land een plaats in de provincie Luik die ongetwijfeld enkele van onderstaande personen zijn naam heeft gegeven. Ook in Duitsland kan men het toponiem vinden: Bolande in Reinfeld (Holstein), Bolanden (Palts, Württemberg), Bolland bij Achim (Niedersachsen) of bij Wismar (Rostock). Te Heemskerk in Noord-Holland vindt men de veldnaam Bolland voor 'een bolvormig terrein'. Het Bolandhuis in Dinxperlo herinnert ongetwijfeld aan de familie Boland in deze omgeving. Zo ook straatnamen waarin Boland voorkomt, zoals "Rue Boland" in Grevenmacher in Luxemburg. Een naamgenoot uit België stuurde mij een bericht dat in de Duitse stad Münster melding wordt gemaakt van het Bolandhuis welke in de laatste oorlog is weggebombardeerd. Maar in een straatnaam wordt dit nog bewaard. (zie foto) Ook in Köln is er sprake van een burgemeester Boelant in de 16-de eeuw.

 

Straatnaam in de Duitse stad Münster (Westfalen) 

 

 

Uit het nieuws

• 13 Oktober 1960,
•  
• Tijdens een vergadering van de Verenigde Naties wordt Nikita Chroesjtsjov geïnterpelleerd door de Fillipijnse afgevaardigde over het recht op onafhankelijkheid van Oost-Europese landen. Chroesjtsjov ontsteekt in woede, en hamert met zijn schoen op de lessenaar om zijn woorden kracht bij te zetten. Met veel moeite weet voorzitter Boland de rust te herstellen, echter de voorzittershamer sneuvelt daarbij. Het breken van de hamer noemt Chroesjtsjov symbolisch voor het uiteenvallen van de VN.

 Bron:   http://nl.wikipedia.org/wiki/1960

 

 

Ook komt de naam Boland voor in merknamen, zie hiervoor ook de website van een andere Boland onderzoeker:  Andre Boland

 

 

 

 

 

PROOST - Boland Wijn uit Zuid-Afrika    

http://www.bolandwines.co.za

(te koop bij o.a. Gall & Gall)

 

 

 

Ook bestaat er een fuchsiasoort genaamd: "Rieksken Boland"

 

 

Beije  1991  NLD

Groeiwijze: halfhanger    Bloeiwijze: dubbel

Kleur kelk: roze   Kleur kroon: paars => paarsrood

Standplaats: Zon   Bloei: Zeer mild

 

 

 

 

 

 

Naamsvermeldingen en literatuurreferenties:
• Arnuldus de Bolan, Luik 1221; Balduinus de Bulant, Reppe 1234; Evrewin de Bolland, Verviers 1400. Mbt. Bolland bij Wismar mogelijk: Alard Bollant, Stralsund 1287 [WFB].
Bron: Meertens instituut  

 

 

 

 

Omvang en verspreidingsgebied

Ga je wereldwijd kijken waar de naam Boland voorkomt, op deze manier geschreven, dan zijn er een aantal landen die eruit springen. Ik noem hier Noord-Amerika, Canada.

Dichter bij huis in Duitsland, Groot Brittannië en Ierland. Men kan stellen dat het aantal Bolanden in elk van deze landen die in Nederland ervan overtreft. Vooral in de engels sprekende landen. (zie tabel 2)

De link met Duitsland is meerdere keren aangetoond, ook de emigratie naar Noord-Amerika is bekend. Maar een verband met de vele Bolanden in Ierland kan ik nu niet leggen. Gelet op de aantallen hier en die in de genoemde landen moet ik constateren dat de Bolanden niet (alleen) vanuit Nederland over de wereld zijn uitgezworven. Ook is het mogelijk dat er spontaan op verschillende tijden en plaatsen de naam Boland is ontstaan.

Binnen Nederland is het vooral rond Dinxperlo waar deze naam voorkomt en vaak is de naam Boland elders in het land wel naar een voorvader uit Dinxperlo terug te voeren.

Het aantal protestanten is in de meerderheid ten opzichte van het aantal rooms-katholieken, het is vaak ook plaats bepaald.

 

(tabel 1) Aantal naamdragers BOLAND bij de volkstelling van 1947

volgens het Nederlands Repertorium van Familienamen:

 

Groningen                                   1

Friesland                                     0

Denthe                                      10

Overijssel                                    9

Gelderland                              200

Utrecht                                        9

Amsterdam                                  2

Noord-Holland overig                 7

De Haag                                     8

Rotterdam                                   0

Zuid-Holland overig                     3

Zeeland                                       0

Noord-Brabant                           2

Limburg                                      2

Totaal                                      253

 

 

Aantal naamdragers Boland in 2007:  350  (bron Meertens instituut)

              

 

(tabel 2) Schatting aantal naamdragers BOLAND omstreeks 1995 wereldwijd

                              Deze tabel is niet het resultaat van een wetenschappelijk onderzoek maar van een persoonlijke inschatting op basis van verschillende bronnen.

 

 

 

 

 

Aantal telefoon abonnees met de naam Boland in Nederland anno 1993 (bron: familienaam.nl)

 

 

 

Aantal telefoon abonnees met de naam Boland in België anno 1993 (bron: familienaam.be)

 

 

 

 

Aantal telefoon abonnees met de naam Boland in Duitsland anno 2000 (bron: verwandt.de)

Statistik: Zahlen zum Nachnamen 'Boland'

In Deutschland gibt es 405 Telefonbucheinträge zum Namen Boland und damit ca. 1080 Personen mit diesem Namen.

Diese leben in 69 Städten und Landkreisen. Die meisten Anschlüsse sind in Borken gemeldet, nämlich 116.

Weitere Kreise/Städte mit besonders vielen Namensträgern sind Wesel (76), Kleve (30), Marburg-Biedenkopf (21), Kassel (12), Schwalm-Eder-Kreis (11), Düsseldorf (10), Frankfurt am Main (9), Rhein-Kreis Neuss (7) sowie Mainz mit 6 Einträgen.  

Bernhard Boland kommt in Deutschland am häufigsten vor. Wilhelm sowie Heinz sind die nächsten oft gefundenen Vornamen, gefolgt von Heinrich, Thomas, Werner, Norbert, Helmut, Karl sowie Michael. 

 

 

De verschillende familielijnen tot nu toe.

Na alles zorgvuldig geïnventariseerd en verwerkt te hebben zie je drie afzonderlijke familielijnen, waarvan de oorsprong omstreeks 1640 in het archief van Dinxperlo te vinden is. En nu nog springlevend zijn. Daarnaast zijn er een aantal familielijnen die later vanuit Duitsland naar hier zijn gekomen. Ik zal proberen dit aan de hand van recente personen of die uit het verleden herkenbaar te maken.

 

Lijn 1

De familie Boland die voornamelijk in het dorp woonde, grote woonpanden bezaten die nu nog naar een welvarend verleden wijzen. Deze personen waren kooplieden, grondbezitters. Zaten in plaatselijke besturen, kortom de notabelen van het dorp. Hotel Boland was er ook van. Naar mijn weten zijn ervan deze tak geen personen meer in Dinxperlo woonachtig. Ze zijn naar verschillende plaatsen over het hele land vertrokken. Oude grafstenen zijn nog aanwezig van deze lijn-1, zie:  Grafstenen .  Protestants van gezindte.

 

Lijn 2

De familie Boland die ook in het dorp woonde, had banden met boerderij "Kemink" in Suderwick. Van oorsprong in hoofdzaak landbouwers, zowel in Dinxperlo als in Gendringen.

Protestants van gezindte. Tegenwoordig als middenstander en fabrikant nog aanwezig in Dinxperlo. Denk aan schoenhandel Boland en KnoBo. (Knopen Boland) Als koster zijn het ook meerdere generaties lang bekende dorpsgenoten.

In de periode tussen 1850-1950 zijn enkele gezinnen uit deze familielijn naar N-Amerika geëmigreerd.

 

Lijn 3

Deze familie Boland die voornamelijk buiten het dorp woonde, op het Beggelder en in De Heurne / Boesveld en de landbouw bedreven. Een bekende naam die in dit verband genoemd wordt is: de Byvanck. Voor de oudere ingezetenen uit het dorp zijn architect Boland, garage Boland thans Sloetjes, Boland van de kuikenbroederij en kleermaker Boland geen onbekenden. Er zijn enkele huwelijken tussen lijn twee en drie gesloten maar verder is er weinig onderlinge verwantschap. Waarschijnlijk is er een gemeenschappelijke voorvader Peter Boland omstreeks 1640. Ook deze lijn is protestants van gezindte.

 

De overigen:

Elke Dinxperloer kent Boland van "Aaldershuus" tevens raadslid, een bekende boerderij welke thans niet meer bestaat, op de hoek van de Terborgseweg en de Lage Heurnseweg. Zijn broer F.G. Boland, de gemeentesecretaris, was minstens zo bekend als markant. Deze tak kwam omstreeks 1900 vanuit het naburige Spork Dld. Protestants van gezindte. Velen van deze tak wonen thans verspreid in de omgeving of verder door Nederland. Deze personen horen in Boland-lijn 2.

 

Een wat minder bekende en klein van omvang is een familie Boland, ook vanuit Duitsland afkomstig en rooms-katholiek van gezindte. Enkele leden ervan wonen nog in Dinxperlo of in de directe omgeving.

In Gendringen-Ulft-Gaanderen-Silvolde-Breedenbroek-Lintelo-Varsseveld zijn nog vele Bolanden die niet allemaal verwant zijn met die in Dinxperlo.

 

Hiermee wil ik niet beweren dat ik alles en iedereen genoemd heb, maar de grote lijnen zijn uitgezet. Een ieder die meer wil weten of aanvullingen heeft is van harte welkom.

 

 

 

 

TIJD

Tijd – het is vreemd, het is vreemd mooi ook
nooit te zullen weten wat het is

en toch, hoeveel van wat er in ons leeft is ouder
dan wij, hoeveel daarvan zal ons overleven

zoals een pasgeboren kind kijkt alsof het kijkt
naar iets in zichzelf, iets ziet daar
wat het meekreeg

zoals Rembrandt kijkt op de laatste portretten
van zichzelf alsof hij ziet waar hij heengaat
een verte voorbij onze ogen

het is vreemd maar ook vreemd mooi te bedenken
dat ooit niemand meer zal weten
dat we hebben geleefd

te bedenken hoe nu we leven, hoe hier
maar ook hoe niets ons leven zou zijn zonder
de echo’s van de onbekende diepten in ons hoofd

niet de tijd gaat voorbij, maar jij, en ik
buiten onze gedachten is geen tijd

we stonden deze zomer op de rand van een dal
om ons heen alleen de wind.

 

 

                                                                                                                                                    Rutger Kopland

 

                                                                                                                                                                                                                                                                                 

 

 

 

Auteur en samensteller.

M.W. Boland

e-mail:

Top